جوان در دوراهی استقلال سازنده و  جدایی بازنده

پیشرفت همه جانبه کشور مستلزم نقش آفرینی حداکثری نیروی انسانی جوان در عرصه‌های مختلف آن است که وجود بیش از ۲۱میلیون جوان (افراد هجده تا سی وپنج ساله)، چنین فرصت گران بهایی را فراهم کرده است. اما طبق بررسی ها، سطح ایفای نقش جوانان حداقل در برخی ابعاد مهم پیشرفت همچون اقتصاد و نهاد خانواده، مطلوب ارزیابی نمی‌شود. این ۶۱ کلمه، آغاز گزارشی است که در پایگاه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بارگذاری شده است.

در این گزارش، تأخیر در استقلال یافتگی یا ورود دیرهنگام به دوره پذیرفتن نقش ها، یعنی بزرگ سالی، یکی از دلایل مهم کم رنگ بودن نقش جوانان در برخی ابعاد پیشرفت کشور، معرفی می‌شود.

تهیه کنندگان گزارش، ابعاد مختلف مرتبط با استقلال یافتگی را کاویده‌اند. نظام آموزشی، فقر مهارت مندی شغلی، نبود اشتغال و در مرحله بعد ناپایداری شغلی، تأکید خانواده بر موفقیت تحصیلی و توجه کمتر به مهارت مندی فرزندان، تعریف سن قراردادی هجده سال در نظام حقوقی و قانونی، تناسب حداقلی محتوای دوره سربازی با برنامه‌ها و نیاز‌های آتی مردان جوان و همچنین تأثیرات فردگرایی بر برخی ابعاد نظام انگیزشی و نگرشی افراد، جزو عوامل مهمی دانسته شده است که تأخیر در استقلال یافتگی جوانان را به دنبال دارد.

برخی فعالان این حوزه نیز از «سندرم آشیانه خالی» سخن می‌گویند و تأخیر در استقلال جوانان را به حساب والدین و به ویژه مادر می‌نویسند، حال آنکه تجربه زیستی ما می‌گوید جوانان اگرچه به لحاظ اقتصادی دیر به استقلال می‌رسند، به لحاظ عاطفی، زودتر از پیش، راه خود را جدا و پرچم استقلال بلند می‌کنند. پدیده خانه‌های مجردی، گواه دوری گزینی و مثلا استقلال جوانان است؛ مسئله‌ای که خوشایند نیست و گاه پیامد‌های ناخوش هم می‌تواند داشته باشد؛ پیامد‌هایی که آمدوشد به مراکز قضایی و پلیسی را به دیگر تجربیات فرد اضافه می‌کند.

در ادامه حتما بخوانید ریشه‌های استقلال دیرهنگام جمعیت جوان | بحران مسئولیت پذیری جوانان

به این نکته هم باید توجه کرد که تأخیر در ازدواج، هویت خانوادگی با محوریت خود فرد جوان را هم با چالش مواجه می‌کند. فقری چنین هم باز مثل هرگونه فقر دیگر، آسیب‌های گوناگون می‌آفریند. تأخیر در ازدواج به معنای امتداد زیست خانوادگی و نقش آفرینی در خانه پدری و نهاد خانواده نیست. گاه می‌بینیم تکیه عاطفی که از خانواده برداشته‌اند را به دیوار دوستان می‌گذارند. 

حال این دوست چه اخلاقی خواهد داشت، مسئله‌ای است که جواب آن را در رفتار جوان خواهیم دید؛ به همین دلیل می‌توان گفت برای شناخت جوان نباید به خانواده اش نگاه کرد، بلکه با مطالعه دوستان، بهتر می‌توان به شناخت او رسید. امروز جوانان اعم از دختر و پسر به رفقای خود شبیه ترند تا به مادر و پدر خویش. چه ما در دوران به تأخیر افتادن استقلال اقتصادی و نقش آفرینی سازنده اجتماعی، شاهد گونه‌ای از استقلال هستیم که وابستگی، هزاربار از آن بهتر است. هر دو سوی ماجرا را باید علمی خواند و تحلیل کرد.